İsmet İnönü’nün Hayatı
Mustafa İsmet İnönü 24 Eylül 1884 yılında İzmir’de doğdu. İsmet İnönü ailenin 2.oğluydu. Babası Reşit Efendi, annesi ise Cevriye Temelli Hanım’dır. İsmet İnönü, ilk ve orta eğitimini Sivas’ta tamamlamıştır. 1895 yılında Sivas Askeri Rüştiyesine kayıt olmuştur. 1896 yılında ise bu okuldan mezun olmuştur. 1897 yılında ise İstanbul’daki Mühendishane İdadisine gitmiştir. 1901 yılında topçu okuluna girip 1903 yılında topçu teğmeni olarak mezun olmuştur. 26 Eylül 1906 tarihinde Erkan-ı Harbiye Mektebini 1. olarak bitirdi. Daha sonra Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Edirne’ye bölük komutanı olarak atandı. 1908 yılında 2. Suvari Fıkrasının Kurmayı olan İsmet İnönü daha sonra 31 Mart İsyanında görev aldı. 1911’de Yemen’de Komutan olarak görev yapan İsmet İnönü 1912’de Binbaşı oldu. 1912 ile 1913 yılları arasında İkinci Balkan Savaşında görev aldığı bilinen İsmet İnönü sonrasında Bulgarlarla anlaşma masasına askeri danışman olarak oturmuştur. Daha sonra ordunun modernleşmesi için olan çalışmalara katıldığı bilinmektedir. Bu konuda bilgi almak ve merak ettiğiniz soruları sorabilmek açısından internet sayfalarını üzerindeki ilgili online firmalara bakabilir ve buradan detaylı bir şekilde inceleme yapabilirsiniz.
İsmet İnönü Askeri ve Siyasi Hayatı
1914’te Yarbay, 1915’te de Albay olan İsmet İnönü ilk olarak 1.Dünya Savaşında tanındı. Savaş esnasında Mustafa Kemal tarafından 4. Kolordu Komutanlığına atanmıştır. İsmet İnönü, 1. Dünya savaşı sırasında Halep’te ve Filistin’de de görev almıştır. Bu zamanlarda Mustafa Kemal ile yakın ilişkiler kurdu. Cephede yaralanınca bir süreliğine İstanbul’a gitti. İsmet İnönü, Kurtuluş Savaşından bir süre önce Müsteşarlığa, sonrasında da Askeri Müsteşarlığa terfi etmiştir. 9 Nisan 1920 tarihinde ise Mustafa Kemal’in tavsiyesi üzerine İstanbul’la bütün ilişkilerini koparmıştır. 2 hafta sonrasında da Meclise Edirne Milletvekili olarak girmiştir. 6 Haziran 1920 tarihinde ise Divan-ı Garp tarafından idam kararı çıkartılmıştır. 3 Mayıs tarihinde Genel Kurmay Başkanlığına seçilmiştir. Kurtuluş savaşı sırasında 1. İnönü, 2. İnönü, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruzda görev yapmıştır. Savaş sonrasında İtilaf Devletleriyle anlaşabilmek için Lozan’a gönderilmiştir. Lozan anlaşmasındaki başarısından sonra yeni kurulan Cumhuriyet Hükümetinde Başbakan olarak görev yapmaya başlamıştır. Başbakanlığının ilk yıllarında Mustafa Kemal’in görüşlerine kısmen zıt yönde olan Terakkiperver Cumhuriyet Fıkrasının kapatılmasında önemli bir rol oynamıştır.
İsmet İnönü’nün İdeolojik Yaklaşımları
Başbakanlığında tarafsız bir politika yürüterek herhangi bir savaşa girmemek için her şeyi yapmıştır. Menemen vakasında, Şeyh Said İsyanında ve Dersim olaylarında önemli bir yere sahiptir. Ezanın Türkçe okutulmasını kanun haline getiren kişi o’dur. Mustafa Kemal ile birlikte Laikliğin Anayasaya girmesi, Harf devrimi, Şapka devrimi ve Takvim devrimi gibi pek çok yenilikler gerçekleştirmişlerdir. Başbakanlığında imzalanan Sadabat Paktı ve Balkan Antantında önemli bir rolü vardır. Mustafa Kemal vefat ettikten sonra olağanüstü toplantıyla Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir. Bu görevi yaparken kendisine Milli Şef unvanını vermiştir. Cumhurbaşkanlığında Türkiye’nin 2. Dünya Savaşına girmemesi için elinden gelen her şeyi yapmıştır. Tarafsız bir politika yürüterek savaştan uzak kalmayı başarmıştır. Ancak onun bu politikası Türkiye’nin Libya’yı bir vilayet olarak almasına engel olmuştur. Sonrasında bu durum Bilim açısından da ülkeye bazı zararlar vermiştir. İsmet İnönü, Cumhurbaşkanlığını sürdürürken partisindeki 4 isim CHP’den ayrılarak 4’lü takdiri ilan etmiş ve ona karşı yeni bir parti kurmuşlardı. Yeni kurulan Demokrat Parti’nin en önemli iki ismi Celal Bayar ve Adnan Menderes’tir. İsmet İnönü ilk seçimlerde açık oy, gizli sayım yöntemi sayesinde bir süre daha iktidarda kalmayı başarmıştı. Fakat 1950 yılında yapılan tarafsız seçimlerde iktidarı DP’ye kaptırmıştır. Bir süre Muhalefet Partisi Genel Başkanlığını üstlenen İsmet İnönü 1960 darbesinden sonra tekrar Başbakanlık yapmıştır. 1965 yılında Başbakanlığı sonlanan İnönü 1972 yılında CHP’den istifa etmiştir. 25 Aralık 1973 tarihinde 89 yaşındayken Ankara’da vefat etmiştir.
